شورا در کلام امام
استقرار نظام شورايي در کشور ايران پس از انقلاب اسلامي (در سال 1357) چنان مورد توجه و اهميت قرار گرفته است که يک فصل و 8 اصل از قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران به شوراها اختصاص يافت. اصل هفتم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران مي گويد: «طبق دستور قرآن کريم: «و امرهم شوري بينهم» و «شاورهم في الامر» شوراها؛ مجلس شوراي اسلامي، شوراي استان، شهرستان، شهر، محل، بخش، روستا و نظاير اينها از ارکان تصميم گيري و اداره امور کشور هستند و موارد طرز تشکيل و حدود اختيارات و وظايف شوراها را اين قانون و قوانين ناشي از آن معين مي کند.»
همچنين اصول 100 تا 106 قانون اساسي ايران نيز به شوراها اختصاص يافته است، به ترتيبي که ملاحظه مي شود:

اصل يکصدم : «براي پيشبرد سريع برنامه هاي اجتماعي، اقتصادي، عمراني، بهداشتي، فرهنگي، آموزشي و ساير امور رفاهي از طريق همکاري مردم با توجه به مقتضيات محلي اداره امور هر روستا، بخش، شهر، شهرستان يا استان با نظارت شورايي به نام شوراي ده، بخش، شهر، شهرستان يا استان صورت مي گيرد که اعضاي آن را مردم همان محل انتخاب مي کنند. شراييط انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان و حدود وظايف و اختيارات و نحوه انتخاب و نظارت شوراهاي مذکور و سلسله مراتب آنها را که بايد با رعايت اصول وحدت ملي و تماميت ارضي و نظام جمهوري اسلامي و تابعيت حکومت مرکزي باشد، قانون معين ميکند.»
اصل يکصد و يکم: «به منظور جلوگيري از تبعيض و جلب همکاري در تهيه برنامه هاي عمراني و رفاهي استان ها و نظارت بر اجراي هماهنگ آنها شوراي عالي استان ها مرکب از نمايندگان شوراهاي استان تشکيل مي شود.»
اصل يکصد و دوم: «شوراي عالي استان ها حق دارد در حدود اختيارات خود طرح هايي تهيه و مستقيم يا از طريق دولت به مجلس شوراي اسلامي پيشنهاد کند. اين طرح ها بايد در مجلس مورد بررسي قرار گيرد.»
اصل يکصد و سوم: «استانداران، فرمانداران، بخشداران و ساير مقامات کشوري که از سوي دولت تعيين مي شوند در حدود اختيارات شوراها ملزم به رعايت تصميمات آنها هستند.»
اصل يکصد و چهارم: «به منظور تأمين قسط اسلامي و همکاري در تهيه برنامه ها و ايجاد هماهنگي در پيشرفت امور در واحدهاي توليدي، صنعتي و کشاورزي، شوراهايي مرکب از نمايندگان کرگران و دهقانان و ديگر کارکنان و مديران، و در واحدهاي آموزشي، اداري، خدماتي و مانند اينها شوراهايي مرکب از نمايندگان اعضاي اين واحدها تشکل مي شود.»
اصل يکصد و پنجم: «تصميمات شوراها نبايد مخالف موازين اسلام و قوانين کشور باشد.»
اصل يکصد و ششم: «انحلال شوراها جز در صورت انحراف از وظايف قانوني ممکن نيست، مرجع تشخيص انحراف و ترتيب انحلال شوراها و طرز تشکيل مجدد آنها را قانون معين مي کند.»

لزوم تأسيس شوراها

«اين شوراها بايد باشد در شهرها، بعد هم در ساير نقاط ان شاءالله تأسيس بشود. و سرنوشت هر شهرستاني، هر شهري که آن شوراها در آن هست با خود اين شوراهاست، که از طرف مردم تعيين مي شوند افرادش.»
(صحيفه امام، ج 10، ص 250)

شوراها جزء برنامه هاي اسلام است

«اين جزء برنامه هاي اسلام است، و بناي ما هم بر همين هست. نه تنها شما، هر جا، در هر استاني، در هر جايي که هست، همان طوري که از اول قانون هم همين معنا بوده است، بايد شوراهاي ولايتي باشد. اينها بايد بشود، و مي شود و در صدد هستند. الان مشغول طرح ريزي آن هستند که شما براي خودتان، مسائل خودتان باشد. انتخابات مال خودتان باشد؛ خودتان انجام بدهيد. کارهايتان محول به خودتان باشد. نه تنها شما؛ خراسان هم همين طور، اصفهان هم همين طور ، همه جا همين طور. اين شوراها بايد همه جا باشد و هر جايي خودش اداره کند خودش را. اين، هم براي ملت خوب است، هم براي دولت خوب است. دولت نمي تواند همه جا را خودش تحت نظر بگيرد، وقتي محول کرد کار را به خود مردم، مردم در منطقه اي که هستند براي خودشان دلسوزتر هستند، بهتر اطلاع دارند به احتياجات خودشان. اينها يک برنامه هايي است که در دست اجراست.»
(صحيفه امام، ج 7، ص 151)

فرمان تهيه آيين نامه اجرايي شوراهاي شهر و روستا

بسم الله الرحمن الرحيم
شوراي انقلاب اسلامي در جهت استقرار حکومت مردمي در ايران و حاکميت مردم بر سرنوشت خويش، که از ضرورتهاي جمهوري اسلامي است، لازم مي دانم بي درنگ به تهيه آيين نامه اجرايي شوراها براي اداره امور محلي شهر و روستا در سراسر ايران اقدام، و پس از تصويب به دولت ابلاغ نماييد تا دولت بلافاصله به مرحله اجرا درآورد.
روح الله الموسوي الخميني
(صحيفه امام، ج 7، ص 167)

وظايف عمده شوراي شهر

«شوراي شهر؛ يعني همه کارهاي شهر دست اينهاست. شهردار را هم تعيين مي کند. کارهاي ديگر شهر را، همه را، اينها انجام مي دهند. نظارت در بازار، نظارت در همه جا، دارند. اينها اختياراتي دارند، و ممکن است که خداي نخواسته يک وقتي اشخاص ناباب تعيين بشود، رأي داده بشود به آنها، و براي شهر مضر؛ براي اسلام هم مضر.
بنابراين، يک مسئله مهمي است که بايد شما توجه به آن داشته باشيد. و برسانيد به دوستان خودتان، به شهرستانهايي که مي رويد به دوستانتان، به اهل علم آنجا، برساندي که مردم آگاه بشوند و روي آگاهي رأي بدهند.» ( صحيفه امام، ج 10 ، ص 252)

لزوم تعيين صلاحيّت کانديداهاي عضويّت در شوراها

«اگر چنانچه دقت در اين امر نشود و مردم توجه به اين امر نکنند، مسئولند پيش خدا. اگر فردا يک گرفتاري براي ملت به واسطه اينها پيش بيايد، ماها که مي خواهيم تعيين کنيم افراد را، مسئول هستيم، مسئوليت ما بزرگ است. امور وجاهت اسلام در خطر ممکن است باشد. اگر يک افراد نابابي در جمهوري اسلام مقدرات يک شهري را در دست بگيرند و بعد کارهاي خلاف بکنند، علاوه بر اينکه براي خود آن شهر مضر است، وجهه جمهوري اسلامي را بد نمايش مي دهد. و آنهايي که با شما و با ما و با اسلام غرض دارند اينها مي خواهند که يک افرادي باشند که اين افراد هر چه بتوانند کار را از اسلام جدا کنند؛ مطالب را از اسلام جدا کنند. و ما شما و ما مي خواهيم که هر چه کار مي شود اسلامي باشد.... خيال نکنيد که شوراي شهر يک چيز آساني است، يک چيز کمي است.»
( صحيفه امام، ج 10، ص 251)

توجه کافي در انتخاب اعضاي شوراها

« من اميدوارم که آقايان، در هر جا و در هر محلي هستند، راجع به اين مسائلي که الان پيش است، من جمله قضيه اين شوراها، جديت کنند که مبادا يک افراد فاسدي در اين شوراها پيدا بشود. براي اينکه اين شوراها تمام مقدرات يک شهرستان دست آنهاست. و اگر خداي نخواسته يک اشخاص فاسد در اين شوراها پيدا بشود، ممکن است که شهرستان را، بلکه ايران، بلکه اسلام را به فساد بشکند. بايد درست متوجه باشيد اشخاصي را که انتخاب مي کنيد سوابقشان را مطالعه کنيد، بدانيد. خوب، هر شهري مي داند که افراد معتمد، افراد صحيح، کي ها هستند. در يک شهر، ده پانزده ]نفر از[ افرادي که شناسا باشند، از هر تيپي که هستند؛ از هر جممعيتي که هستند، شناسايي کامل: در زمان سابق چه جور بودند؛ در زمان انقلاب چه جور بودند؛ از اول انقلاب تا حالا چه جور بودند؛ در زمان انقلاب چه جور بودند؛ از اول انقلاب تا حالا چه جور بودند؛ سوابق خانوادگيشان چه هست؛ عقايدشان چه هست؛ مقدار معلوماتشان چه هست. در هر شهري بايد يک همچو اشخاص مؤمن، معتقد، مؤمن به نهضت اسلامي، به جمهوري اسلامي، و منحرف نبودن به يکي از اين مکتبهاي فاسد را انتخاب کنند، تا ان شاءالله مقدرات شهرتان را در دست بگيرند، و کارها را موافق صلاح ملت و صلاح شهرستان خود ان ان شاء الله اجرا بکنيد.»
(صحيفه امام، ج 10، ص 260)

هشدار به طبقات مختلف ملت

«اگر خداي نخواسته در اين مسئله غفلت بکنيد، يا روحانيين غفلت بکنند، يا خطبا غفلت بکنند، يا فضلا غفلت بکنند، يا دانشگاهيهاي متعهد غفلت بکنند، يا بازاريها غفلت بکنند، يا کشاورزان و کارگران غفلت بکنند، و يک اشخاصي که برخلاف مسير ملت است، برخلاف مسير اسلام است پيدا بشود، ممکن است که يک شهري را به فساد بکشد، و ممکن است بعد از او يک مملکتي به فساد کشيده بشود. بايد با تمام قوا با تمام قدرت غفلت نکنيد از اين معنا؛ و علماي بلاد غفلت نکنند از اين امر، اهل منبر غفلت نکنند؛ فضلايي که در اطراف هستند، اهل علمي که در اطراف هستند، دانشگاهيها، دانشجوها، همه غفلت از اين نکنند. که يک افرادي که بايد سرنوشت يک شهر را شما مي خواهيد به يک عده بدهيد، سرنوشت همه چيز شهر را شما مي خواهيد به يک عده بدهيد، سرنوشت همه چيز شهر را به يک عده مي خواهيد بدهيد، بايد يک کسي باشد که هم سررشته داشته باشد از امور؛ و هم امين و معتقد به نهضت باشد. اين يکي از مسائل بزرگ است که ما الان موجه با آن هستيم. »
(صحيفه امام، ج 10، ص 219 تا 220)

هشدار دربارة نفوذيها

« قضيه شوراها را يک امر سطحي و يک امر کوچک نشمريد. اين شوراها اختياراتي دارند که به واسطه آن اختيارات مي توانند مسائل ما را ضايع کنند؛ و مي توانند مسائل اسلامي را جلو ببرند. بدانيد که الان دنبال اينکه اعلام اين شده است که شوراهاي شهر ر